ئا- ئازادبانه‌یی
هه‌واڵه‌کان باس له‌وه ده‌که‌ن که وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده و فێرکردن( آموزش وپروش)ی ڕژیمی ئیسلامی به مه‌به‌ستی گۆڕانکاری له چونیته‌ی خوێندن و په‌روه‌رده‌ی ئه‌مساڵ دا به‌نیازه هێندێک ڕێکاری نوێ بگرێته پێش. ماوه‌ی زیاتر له ساڵێکه که ده‌مڕاسته‌کانی حکومه‌تی دینی ئێران، سیسته‌می خوێندنی ئه‌و وڵاته له سه‌ره‌تاییه‌وه تا زانکۆکان به ناته‌با له‌گه‌ڵ یاسا داڕێژراوه‌کانی خۆیان ده‌زانن و له‌و باوه‌ڕه دان که ئه‌و دووبه‌ره‌کییه‌ی که که‌وتووته نێوان ده‌سه‌ڵات و کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک، یان به وته‌ی ئه‌وان فه‌رهه‌نگ و ڕه‌فتاری تاکه‌کانی کۆمه‌ڵگه به تایبه‌ت لاوان له‌گه‌ڵ نیزام دا، کاردانه‌وه‌ی خراپی سیسته‌می فێرکاری وڵاته. ئه‌و بیرکردنه‌وه لای زۆربه‌ی هه‌ره زۆری کاربه‌ده‌ستانی حکومه‌ت درووست بووه که پێیان وایه سیسته‌می خوێندنی ئێران وه‌ک پێویست نه‌یتوانیوه له به‌رامبه‌ر هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا دا به‌رئه‌نگاری بکات. ئه‌و باس وخواسانه له کاتێکدا دینه ئاراوه که به درێژایی ٣٠ ساڵ ته‌مه‌نی ڕژیمی ئێراندا گوشارێکی له ڕاده‌به‌ده‌ری ئیدئۆلۆژیکی توندی ئیسلامی به سه‌ر قوتابخانه و خوێندنگه‌کانه‌وه بووه، که ده‌کرێ له‌و چوارچێوه‌یه دا ئاماژه به سه‌رله‌نوێ بوژاندنه‌وه‌ی ده‌وره‌کانی په‌روه‌رده‌ی ئیسلامی و دیارده‌ی به‌سیج له سیسته‌می خوێندنی وڵات دا بکه‌ین.
له نوێترین هه‌ڵوێست به‌رامبه‌ر به نیزامی خوێندنی ئێران، ئاخوند " مێسباحی یه‌زدی" که وه‌ک دیارترین پیاوانی ئایینی لایانگری حکومه‌تی ئه‌حمه‌دینژاد ناوی ده‌برێ، له وتووێژێک دا له‌گه‌ڵ هه‌واڵده‌ری فارس له ١٤ی گه‌لاوێژ، داوای گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی له نیزامی خوێندنی وڵات دا کرد. ئه‌و ئاخونده کۆنه‌په‌رسته به ئاماژه به که‌مڕه‌نگ بوونه‌وه‌ی ئایین له کۆمه‌لگه به تایبه‌ت له ناو لاوان و خوێندکارانی وڵات دا ده‌ڵێ: کاتێک به دیدێکی کراوه ده‌ڕوانییه پرۆسه‌ی خوێندن، ده‌بینی که له‌م ساڵانه‌ی دوایی دا بنیاته ئێخلاقییه‌کانی کۆمه‌ڵگه داکشانێکی بێ وێنه‌ی به خۆیه‌وه بینیوه. هه‌ر له‌و په‌یوه‌ندییه دا ئاخوند " سقایی بی ریا" راوێژکاری سه‌رۆک کۆمار بۆ کاروباری ئایینی ده‌ور وکاریگه‌ری په‌روه‌رده وفێرکردنی ئێران له به‌رامبه‌ر به وته‌ی ئه‌و شه‌ڕی نه‌رمی ڕۆژئاوا دا به لاواز ده‌زانێ و له‌و بڕوایه دایه که نیزامی فیرکاری نه‌یتوانیه‌وه وه‌ک پێویست لاوان و خوێندکاران سه‌باره‌ت به ده‌وری خراپی ئینتێرنیت و ئامرازه‌کانی دیکه‌ی په‌یوه‌ندی وه‌ک سه‌تالیت ئاگادار بکاته‌وه.
گشت کاربه‌ده‌ستانی ڕژیم له سه‌رۆک کۆمار و وه‌زیره‌کانیه‌وه بگره تا ده‌گاته ئیمام جومعه‌کان و ته‌نانه‌ت پیاوانی سه‌ربازی، تێکڕا باس له هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا ده‌که‌ن و هۆشداری ده‌ده‌نه کۆمه‌ڵگه سه‌باره‌ت به خۆپاراستن له کارتێکه‌رییه‌کانی. ئه‌وان له‌و بڕوایه دان که ئێران که‌وتووه‌ته به‌ر هێرشێکی توندی ڕۆژئاواوه که به مه‌به‌سته‌وه ده‌کریته سه‌ری و ئامانجی سه‌ره‌کی لاوان و خوێندکارانه، هه‌ر بۆیه به‌رده‌وام ئه‌وه کاوێژ ده‌که‌نه‌وه که ده‌بێ قوتابخانه و خوێندنگه‌کان بکرێنه سه‌نگه‌ری به‌رگری به‌رامبه‌ر به‌و هێرشه ناڕه‌وایه.
هه‌ڵوێستی توند کاربه‌ده‌ستانی وه‌زاره‌تی ئاموزش و په‌روه‌رشی ڕژیم به‌رامبه‌ر به وته‌ی خۆیان هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا، نیشانده‌ری دڵگرانی زۆری به‌رپرسانی ئه‌و وه‌زاره‌ته‌خانه‌یه سه‌باره‌ت به‌کارتێکه‌ری پروپاگانده‌ی ڕۆژئاواییه‌کان. له‌م په‌یوه‌ندییه دا محه‌مه‌د بنیادی جێگری وه‌زیری ئاموزش وپه‌روه‌رش له لێدوانێک دا بۆ ئیلنا ده‌لێ: بۆ پێشگیری له زیانه‌کانی هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا، ده‌بێ زیاتر سه‌باره‌ت به ده‌ور و کارتێکه‌ری ئیستکباری جیهانی له تێکدانی ئه‌خلاقی کۆمه‌ڵگه دا بۆ خوێندکاران ڕونکردنه‌وه هه‌بێت. بنیادی له‌و باوه‌ره دایه که ده‌بێ خه‌نده‌قێکی فه‌رهه‌نگی بۆ به‌ڕه‌وڕوو بوونه‌وه‌ی هێرشی ڕۆژئاوا به ده‌وری کۆمه‌ڵگه دا هه‌ڵکه‌ندرێت.
مه‌ترسییه‌کانی به وته‌ی خۆیان غه‌رب زه‌ده‌گی به تایبه‌ت له‌م مانگانه‌ی دوایی دا کاربه‌ده‌ستانی حکومه‌تی هێناوه‌ته سه‌ر ئه‌و بڕوایه که گشت هه‌وڵه‌کانیان بۆ دابه‌زاندنی نیزامێکی خوێندنی نوێ له وڵات دا بخه‌نه گه‌ڕ. حکومه‌ت به نیازه به سێ قۆناغی جیاواز قوورسایی خۆی هێنده‌ی دیکه به سه‌ر قوتابخانه وخوێندنگه‌کانی وڵاته‌وه زیاتر بکات.
قوناغێ یه‌که‌م: ناردنی له‌شکرێکی گه‌وره له وتاربێژ و جاڕچییه‌کان بۆ شتنه‌وه‌ی مێشکی لاو و تازه پێگه‌شتووه‌کانی ئێران و گۆچ کردنیان به سیاسه‌ته‌کانی نیزامی ئیسلامی. وه‌زیری ئاموزش وپه‌روه‌ش بۆ پێک هێنانی ئه‌و له‌شکره ڕووی له حه‌وزه‌کانی عیلمییه کردووه و جگه له‌وان چاوه‌ڕوانییه‌کی باشی له ئاخوند و وتاربێژه‌کان هه‌یه که هاریکاری بکه‌ن.
له‌م باره‌یه‌وه " ناسر سقایی بی ریا" باس له ئاماده کردنی زیاتر له حه‌وت هه‌زار ڕاوێژکار و مامۆستای ئایینی له خوێندنگه دواناوه‌ندییه‌کانی ئێراندا ده‌کات و ده‌ڵێ ئه‌و که‌سانه له حه‌فته‌یه‌ک دا سه‌ردانی ٥ خوێندنگه ده‌که‌ن. ناوبراو سه‌باره‌ت به‌و مامۆستا ئاینییانه‌ی که به شێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام له خوێندنگه‌کان دا ده‌وام ده‌که‌ن ده‌ڵێ: ئه‌وان نه‌یانتوانیوه وه‌ک پێویست وڵامده‌ری پرسیاری خوێندکاران بن و ته‌نانه‌ت له هێندێک بوار دا کارتێکه‌ری خراپیشیان له سه‌ر ره‌وشه‌که داناوه.
له لایه‌کی دیکه‌وه یه‌کێکی تر له کاربه‌ده‌ستانی وه‌زاره‌تی ئاموزش و په‌روه‌رشی ڕژیم به‌ناوی زه‌هرا په‌ناهی ره‌وا، باس له ناردنی زیاتر له ٤ هه‌زار موده‌ره‌سی تایبه‌تی بۆ فێرکردن و ڕاهێنانی خوێندکارانی کچ به نوێژ و حیجابی ئیسلامی ده‌کات و له‌و باوه‌ڕه دایه که تاکوو ئێستا وه‌زاره‌تی ئاموزش و په‌روه‌رش کۆتایی کردووه له ئاماده کردن و ناردنی ئه‌و که‌سانه دا. په‌ناهی ڕه‌وا ده‌ڵێ: کاری سه‌ره‌کی ئه‌و موده‌ڕیسانه فێرکردنی نوێژ و پاراستنی حیجابه له لایه‌ن خوێندکارانه‌وه، تاکوو له‌و ڕێگه‌یه‌وه بتوانین به ئاسانی به‌ر به هێرشی دوژمن بۆ له ناو بردنی حکومه‌تی ئیسلامی بگرین.
سه‌یر له‌وه دایه که به هێنانه به‌ر باسی پاراستنی حیجابی ئیسلامی و به ئاوڕدانه‌یه‌ک له سیاسه‌ته‌کانی ئه‌م دواییانه‌ی ڕژیم له‌م باره‌وه، پێی وه‌زاره‌تی ئیتلاعات و ناخۆی ئێرانێش دیته مه‌یدان، چونکه ئه‌گه‌ر بیت و ویستی کاربه‌ده‌ستانی په‌روه‌رده‌ی ڕژیم له‌و بواره دا نه‌یێته دیی، ئه‌وه ئه‌و دوو وه‌زاره‌ته‌ن که بۆ سه‌پاندنی حیجابی زۆره‌ملی هاریکاری خوێندنگه و زانکۆکانی وڵات بکه‌ن.
قۆناغی دووهه‌م: له قۆناغی دووهه‌می به‌رنامه‌ی ڕژیم بۆ ڕووبه‌ڕوو بوونه‌وه له‌گه‌ڵ هێرشی کلتوری ڕۆژئاوا، دامه‌زراندنی زیاتر له ٥٠هه‌زار خوێندنگه و مه‌کته‌بی قوڕعانه. جگه له‌وه پێداچوونه‌وه‌یه‌کی ورد به سه‌ر مه‌نهه‌جه‌کانی خوێندن له بواره‌کانی علومی ئینسانی و کتێبه دینییه‌کانی دیکه‌یه، که به وته‌ی لێپرسراوان، ده‌بێ به زووترین کات هه‌وڵی سه‌رله‌نوێ نووسینه‌وه‌ی ئه‌و کتێبانه به شیوه‌یه‌کی ته‌واو ئیسلامییانه بدرێته‌وه که له‌گه‌ڵ شه‌رع و یاساکانی نیزامی ئیسلامی دا بگونجێن و له ناته‌بایی دا نه‌بن. ئه‌وه جگه له دامه‌زراندنی ده‌رسێکی نوێ به ناوی " حیکمه‌ت و فه‌لسه‌فه‌ی ئیسلامی" که له پاڵ ده‌رسی ئایین دا ڕۆژانه له خوێندنگاکانی وڵات دا به زۆره‌ملی به سه‌ر خوێندکاراندا ده‌سه‌پێندرێت.
قۆناغی سێهه‌م: له قۆناغی سێهه‌م دا ڕاهێنانی زیاتری مامۆستایان و ده‌ستنیشان کردنی پله‌یه‌کی پێوانه‌یی بۆ ڕاده‌ی زانیاری ئایینی ئه‌وان و هه‌روه‌ها چاوه‌دێری قوورس به سه‌ریانه‌وه ده‌که‌وێته واری جێبه‌جێ کردنه‌وه. جگه له‌وه داوا کراوه که ئاخونده‌کان به شیوه‌یه‌کی به‌رده‌وام سه‌ردانی خوێندنگه سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندی و دوا ناوه‌ندییه‌کان بکه‌ن و هه‌روه‌ها به‌شێکی تایبه‌تی بۆ ڕه‌وان خوێندنه‌وه‌ی قوڕعان دیاری بکرێت و ڕاسته‌وخۆ له ژێر چاوه‌دێری وه‌زیری ئاموزش و په‌روه‌ش دابێت و جگه له‌وه مامۆستای شاره‌زای بۆ دامه‌زرێندرێت. ئه‌وه جگه له‌وه‌ی که له‌مه‌ودوا گشت ئه‌و مامۆستایانه‌ی که له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانی په‌روه‌رده و فێرکردنی شار و شارۆچکه‌کانی ئێراندا دا ده‌مه‌زرێن، ده‌بێ به جوانی شاره‌زای قوڕعان بن و هیچ کێشه‌یه‌کیان له خوێندنه‌وه و ته‌فسیر کردنی دا نه‌بێت.
ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی ڕژیم بۆ زیاتر قۆرغ کردنی سیسته‌می خوێندن له کاتێکدایه که هه‌ر له ڕۆژانی سه‌ره‌تای هاتنه سه‌ر حوکمی ڕژیمی ئیسلامییه‌وه، وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی ئێران یه‌کێک له داخراوترین و دواکه‌وتووترین وه‌زاره‌تخانه‌کانی په‌روه‌رده‌یی هه‌موو جیهان بووه. زۆر له میژه گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی له مه‌نهه‌ج و سه‌رچاوه‌کانی خوێندن، به تایبه‌ت له علومی ئینسانی و دینی دا کراوه و ته‌نانه‌ت له زۆر خوێندنگه و زانکۆی وڵات دا مزگه‌وت و حسینیه بنیات نراوه و پیرۆز کردنی ڕۆژه ئایینییه‌کانی وه‌ک تاسوعا و ئاشووڕا بوونه‌ته زۆره ملی.
له ماوه‌ی چه‌ند ساڵی دوایی دا سه‌ردانی فه‌رمانده و لێپرسراوانی به‌سیج بۆ خوێندنگه‌کانی وڵات به شێوه‌یه‌کی به‌رچاو زیادی کردووه و ته‌نانه‌ت ئه‌و ڕێکخراوه سه‌ربازی- سیاسییه له‌م مانگانه‌ی دوایی دا سه‌رقاڵی کردنه‌وه‌ی هێندێک بنکه‌یه له خوێندنگه و قوتابخانه سه‌ره‌تایی کاندا، تاکوو به‌ڵکوو له‌و ڕێگه‌یه‌وه بتوانن به وته‌ی خۆیان کلتوری شه‌هاده‌ت له ناو مێرمنداڵانی ئێراندا بڵاو بکه‌نه‌وه و هانیان بده‌ن که له کاتی پێویست دا وه‌ک سه‌ربازی ئیمامی زه‌مان بچنه ناو مه‌یدانی مینه‌وه و به‌وپه‌ڕی سه‌خاوه‌ته‌وه خۆیان به کوشت بده‌ن.
له وتووێژ و قسه‌ی ڕۆژانه‌ی کاربه‌ده‌ستانی ڕژیم دا وشه‌گه‌لێکی نامۆ و دوور له کولتوری ئه‌مڕۆی کۆمه‌ڵگه‌ی ئێران وه‌ک شه‌هاده‌ت و هێرش و شه‌ڕ، دێنه به‌رباس که زۆر له میژه کڕیاریان نه‌ماوه، به‌ڵام ده‌مڕاسته‌کانی ڕژیم به هۆی شه‌رخوازی و سیاسه‌تی شه‌رئه‌نگێزی خۆیانه‌وه که هه‌موو کات له بیری هه‌ڵگیرساندنی شه‌ڕێکی نوێ دان، ده‌یانه‌وێت بۆ جاریکی دیکه سیاسه‌تی شه‌ڕ و شه‌هاده‌ت بکه‌نه‌وه دروشمی ڕۆژانه‌ی خه‌ڵک و نه‌وه‌کانی داهاتووی وڵات به‌و قسه پڕوپوچانه ڕابێنن. دیانه‌وێت بۆ جارێکی دیکه خوێندنگه‌کان بکه‌نه‌وه سه‌ربازخانه و له جیاتی راکێشانی هێڵێکی به توانای ئینتێرنیتی و دابین کردنی ئامرازه‌کانی تێگه‌یشتن و پێشگه‌یشتن، مین و بۆمب و چه‌ک و چۆڵه‌ی سه‌ربازی له پۆله‌کاندا دانێن و لاوانی تازه پێگه‌یشتوو، ئه‌و هیوا و ئاواتانه‌ی داهاتووی وڵات به خوێن و شه‌ڕ و مردن ئاشنا بکه‌ن، ئه‌وه سیاسه‌تێکه که ٣٠ ساڵه بووته سه‌رچاوه‌ی ژیان و مانه‌وه‌ی کاربه‌ده‌ستانی ئه‌و ڕژیمه مرۆڤ و کوژ و بێزراوه.
هه‌واڵه‌کان باس له‌وه ده‌که‌ن که وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده و فێرکردن( آموزش وپروش)ی ڕژیمی ئیسلامی به مه‌به‌ستی گۆڕانکاری له چونیته‌ی خوێندن و په‌روه‌رده‌ی ئه‌مساڵ دا به‌نیازه هێندێک ڕێکاری نوێ بگرێته پێش. ماوه‌ی زیاتر له ساڵێکه که ده‌مڕاسته‌کانی حکومه‌تی دینی ئێران، سیسته‌می خوێندنی ئه‌و وڵاته له سه‌ره‌تاییه‌وه تا زانکۆکان به ناته‌با له‌گه‌ڵ یاسا داڕێژراوه‌کانی خۆیان ده‌زانن و له‌و باوه‌ڕه دان که ئه‌و دووبه‌ره‌کییه‌ی که که‌وتووته نێوان ده‌سه‌ڵات و کۆمه‌ڵانی خه‌ڵک، یان به وته‌ی ئه‌وان فه‌رهه‌نگ و ڕه‌فتاری تاکه‌کانی کۆمه‌ڵگه به تایبه‌ت لاوان له‌گه‌ڵ نیزام دا، کاردانه‌وه‌ی خراپی سیسته‌می فێرکاری وڵاته. ئه‌و بیرکردنه‌وه لای زۆربه‌ی هه‌ره زۆری کاربه‌ده‌ستانی حکومه‌ت درووست بووه که پێیان وایه سیسته‌می خوێندنی ئێران وه‌ک پێویست نه‌یتوانیوه له به‌رامبه‌ر هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا دا به‌رئه‌نگاری بکات. ئه‌و باس وخواسانه له کاتێکدا دینه ئاراوه که به درێژایی ٣٠ ساڵ ته‌مه‌نی ڕژیمی ئێراندا گوشارێکی له ڕاده‌به‌ده‌ری ئیدئۆلۆژیکی توندی ئیسلامی به سه‌ر قوتابخانه و خوێندنگه‌کانه‌وه بووه، که ده‌کرێ له‌و چوارچێوه‌یه دا ئاماژه به سه‌رله‌نوێ بوژاندنه‌وه‌ی ده‌وره‌کانی په‌روه‌رده‌ی ئیسلامی و دیارده‌ی به‌سیج له سیسته‌می خوێندنی وڵات دا بکه‌ین.
له نوێترین هه‌ڵوێست به‌رامبه‌ر به نیزامی خوێندنی ئێران، ئاخوند " مێسباحی یه‌زدی" که وه‌ک دیارترین پیاوانی ئایینی لایانگری حکومه‌تی ئه‌حمه‌دینژاد ناوی ده‌برێ، له وتووێژێک دا له‌گه‌ڵ هه‌واڵده‌ری فارس له ١٤ی گه‌لاوێژ، داوای گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی له نیزامی خوێندنی وڵات دا کرد. ئه‌و ئاخونده کۆنه‌په‌رسته به ئاماژه به که‌مڕه‌نگ بوونه‌وه‌ی ئایین له کۆمه‌لگه به تایبه‌ت له ناو لاوان و خوێندکارانی وڵات دا ده‌ڵێ: کاتێک به دیدێکی کراوه ده‌ڕوانییه پرۆسه‌ی خوێندن، ده‌بینی که له‌م ساڵانه‌ی دوایی دا بنیاته ئێخلاقییه‌کانی کۆمه‌ڵگه داکشانێکی بێ وێنه‌ی به خۆیه‌وه بینیوه. هه‌ر له‌و په‌یوه‌ندییه دا ئاخوند " سقایی بی ریا" راوێژکاری سه‌رۆک کۆمار بۆ کاروباری ئایینی ده‌ور وکاریگه‌ری په‌روه‌رده وفێرکردنی ئێران له به‌رامبه‌ر به وته‌ی ئه‌و شه‌ڕی نه‌رمی ڕۆژئاوا دا به لاواز ده‌زانێ و له‌و بڕوایه دایه که نیزامی فیرکاری نه‌یتوانیه‌وه وه‌ک پێویست لاوان و خوێندکاران سه‌باره‌ت به ده‌وری خراپی ئینتێرنیت و ئامرازه‌کانی دیکه‌ی په‌یوه‌ندی وه‌ک سه‌تالیت ئاگادار بکاته‌وه.
گشت کاربه‌ده‌ستانی ڕژیم له سه‌رۆک کۆمار و وه‌زیره‌کانیه‌وه بگره تا ده‌گاته ئیمام جومعه‌کان و ته‌نانه‌ت پیاوانی سه‌ربازی، تێکڕا باس له هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا ده‌که‌ن و هۆشداری ده‌ده‌نه کۆمه‌ڵگه سه‌باره‌ت به خۆپاراستن له کارتێکه‌رییه‌کانی. ئه‌وان له‌و بڕوایه دان که ئێران که‌وتووه‌ته به‌ر هێرشێکی توندی ڕۆژئاواوه که به مه‌به‌سته‌وه ده‌کریته سه‌ری و ئامانجی سه‌ره‌کی لاوان و خوێندکارانه، هه‌ر بۆیه به‌رده‌وام ئه‌وه کاوێژ ده‌که‌نه‌وه که ده‌بێ قوتابخانه و خوێندنگه‌کان بکرێنه سه‌نگه‌ری به‌رگری به‌رامبه‌ر به‌و هێرشه ناڕه‌وایه.
هه‌ڵوێستی توند کاربه‌ده‌ستانی وه‌زاره‌تی ئاموزش و په‌روه‌رشی ڕژیم به‌رامبه‌ر به وته‌ی خۆیان هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا، نیشانده‌ری دڵگرانی زۆری به‌رپرسانی ئه‌و وه‌زاره‌ته‌خانه‌یه سه‌باره‌ت به‌کارتێکه‌ری پروپاگانده‌ی ڕۆژئاواییه‌کان. له‌م په‌یوه‌ندییه دا محه‌مه‌د بنیادی جێگری وه‌زیری ئاموزش وپه‌روه‌رش له لێدوانێک دا بۆ ئیلنا ده‌لێ: بۆ پێشگیری له زیانه‌کانی هێرشی فه‌رهه‌نگی ڕۆژئاوا، ده‌بێ زیاتر سه‌باره‌ت به ده‌ور و کارتێکه‌ری ئیستکباری جیهانی له تێکدانی ئه‌خلاقی کۆمه‌ڵگه دا بۆ خوێندکاران ڕونکردنه‌وه هه‌بێت. بنیادی له‌و باوه‌ره دایه که ده‌بێ خه‌نده‌قێکی فه‌رهه‌نگی بۆ به‌ڕه‌وڕوو بوونه‌وه‌ی هێرشی ڕۆژئاوا به ده‌وری کۆمه‌ڵگه دا هه‌ڵکه‌ندرێت.
مه‌ترسییه‌کانی به وته‌ی خۆیان غه‌رب زه‌ده‌گی به تایبه‌ت له‌م مانگانه‌ی دوایی دا کاربه‌ده‌ستانی حکومه‌تی هێناوه‌ته سه‌ر ئه‌و بڕوایه که گشت هه‌وڵه‌کانیان بۆ دابه‌زاندنی نیزامێکی خوێندنی نوێ له وڵات دا بخه‌نه گه‌ڕ. حکومه‌ت به نیازه به سێ قۆناغی جیاواز قوورسایی خۆی هێنده‌ی دیکه به سه‌ر قوتابخانه وخوێندنگه‌کانی وڵاته‌وه زیاتر بکات.
قوناغێ یه‌که‌م: ناردنی له‌شکرێکی گه‌وره له وتاربێژ و جاڕچییه‌کان بۆ شتنه‌وه‌ی مێشکی لاو و تازه پێگه‌شتووه‌کانی ئێران و گۆچ کردنیان به سیاسه‌ته‌کانی نیزامی ئیسلامی. وه‌زیری ئاموزش وپه‌روه‌ش بۆ پێک هێنانی ئه‌و له‌شکره ڕووی له حه‌وزه‌کانی عیلمییه کردووه و جگه له‌وان چاوه‌ڕوانییه‌کی باشی له ئاخوند و وتاربێژه‌کان هه‌یه که هاریکاری بکه‌ن.
له‌م باره‌یه‌وه " ناسر سقایی بی ریا" باس له ئاماده کردنی زیاتر له حه‌وت هه‌زار ڕاوێژکار و مامۆستای ئایینی له خوێندنگه دواناوه‌ندییه‌کانی ئێراندا ده‌کات و ده‌ڵێ ئه‌و که‌سانه له حه‌فته‌یه‌ک دا سه‌ردانی ٥ خوێندنگه ده‌که‌ن. ناوبراو سه‌باره‌ت به‌و مامۆستا ئاینییانه‌ی که به شێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام له خوێندنگه‌کان دا ده‌وام ده‌که‌ن ده‌ڵێ: ئه‌وان نه‌یانتوانیوه وه‌ک پێویست وڵامده‌ری پرسیاری خوێندکاران بن و ته‌نانه‌ت له هێندێک بوار دا کارتێکه‌ری خراپیشیان له سه‌ر ره‌وشه‌که داناوه.
له لایه‌کی دیکه‌وه یه‌کێکی تر له کاربه‌ده‌ستانی وه‌زاره‌تی ئاموزش و په‌روه‌رشی ڕژیم به‌ناوی زه‌هرا په‌ناهی ره‌وا، باس له ناردنی زیاتر له ٤ هه‌زار موده‌ره‌سی تایبه‌تی بۆ فێرکردن و ڕاهێنانی خوێندکارانی کچ به نوێژ و حیجابی ئیسلامی ده‌کات و له‌و باوه‌ڕه دایه که تاکوو ئێستا وه‌زاره‌تی ئاموزش و په‌روه‌رش کۆتایی کردووه له ئاماده کردن و ناردنی ئه‌و که‌سانه دا. په‌ناهی ڕه‌وا ده‌ڵێ: کاری سه‌ره‌کی ئه‌و موده‌ڕیسانه فێرکردنی نوێژ و پاراستنی حیجابه له لایه‌ن خوێندکارانه‌وه، تاکوو له‌و ڕێگه‌یه‌وه بتوانین به ئاسانی به‌ر به هێرشی دوژمن بۆ له ناو بردنی حکومه‌تی ئیسلامی بگرین.
سه‌یر له‌وه دایه که به هێنانه به‌ر باسی پاراستنی حیجابی ئیسلامی و به ئاوڕدانه‌یه‌ک له سیاسه‌ته‌کانی ئه‌م دواییانه‌ی ڕژیم له‌م باره‌وه، پێی وه‌زاره‌تی ئیتلاعات و ناخۆی ئێرانێش دیته مه‌یدان، چونکه ئه‌گه‌ر بیت و ویستی کاربه‌ده‌ستانی په‌روه‌رده‌ی ڕژیم له‌و بواره دا نه‌یێته دیی، ئه‌وه ئه‌و دوو وه‌زاره‌ته‌ن که بۆ سه‌پاندنی حیجابی زۆره‌ملی هاریکاری خوێندنگه و زانکۆکانی وڵات بکه‌ن.
قۆناغی دووهه‌م: له قۆناغی دووهه‌می به‌رنامه‌ی ڕژیم بۆ ڕووبه‌ڕوو بوونه‌وه له‌گه‌ڵ هێرشی کلتوری ڕۆژئاوا، دامه‌زراندنی زیاتر له ٥٠هه‌زار خوێندنگه و مه‌کته‌بی قوڕعانه. جگه له‌وه پێداچوونه‌وه‌یه‌کی ورد به سه‌ر مه‌نهه‌جه‌کانی خوێندن له بواره‌کانی علومی ئینسانی و کتێبه دینییه‌کانی دیکه‌یه، که به وته‌ی لێپرسراوان، ده‌بێ به زووترین کات هه‌وڵی سه‌رله‌نوێ نووسینه‌وه‌ی ئه‌و کتێبانه به شیوه‌یه‌کی ته‌واو ئیسلامییانه بدرێته‌وه که له‌گه‌ڵ شه‌رع و یاساکانی نیزامی ئیسلامی دا بگونجێن و له ناته‌بایی دا نه‌بن. ئه‌وه جگه له دامه‌زراندنی ده‌رسێکی نوێ به ناوی " حیکمه‌ت و فه‌لسه‌فه‌ی ئیسلامی" که له پاڵ ده‌رسی ئایین دا ڕۆژانه له خوێندنگاکانی وڵات دا به زۆره‌ملی به سه‌ر خوێندکاراندا ده‌سه‌پێندرێت.
قۆناغی سێهه‌م: له قۆناغی سێهه‌م دا ڕاهێنانی زیاتری مامۆستایان و ده‌ستنیشان کردنی پله‌یه‌کی پێوانه‌یی بۆ ڕاده‌ی زانیاری ئایینی ئه‌وان و هه‌روه‌ها چاوه‌دێری قوورس به سه‌ریانه‌وه ده‌که‌وێته واری جێبه‌جێ کردنه‌وه. جگه له‌وه داوا کراوه که ئاخونده‌کان به شیوه‌یه‌کی به‌رده‌وام سه‌ردانی خوێندنگه سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندی و دوا ناوه‌ندییه‌کان بکه‌ن و هه‌روه‌ها به‌شێکی تایبه‌تی بۆ ڕه‌وان خوێندنه‌وه‌ی قوڕعان دیاری بکرێت و ڕاسته‌وخۆ له ژێر چاوه‌دێری وه‌زیری ئاموزش و په‌روه‌ش دابێت و جگه له‌وه مامۆستای شاره‌زای بۆ دامه‌زرێندرێت. ئه‌وه جگه له‌وه‌ی که له‌مه‌ودوا گشت ئه‌و مامۆستایانه‌ی که له به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کانی په‌روه‌رده و فێرکردنی شار و شارۆچکه‌کانی ئێراندا دا ده‌مه‌زرێن، ده‌بێ به جوانی شاره‌زای قوڕعان بن و هیچ کێشه‌یه‌کیان له خوێندنه‌وه و ته‌فسیر کردنی دا نه‌بێت.
ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی ڕژیم بۆ زیاتر قۆرغ کردنی سیسته‌می خوێندن له کاتێکدایه که هه‌ر له ڕۆژانی سه‌ره‌تای هاتنه سه‌ر حوکمی ڕژیمی ئیسلامییه‌وه، وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی ئێران یه‌کێک له داخراوترین و دواکه‌وتووترین وه‌زاره‌تخانه‌کانی په‌روه‌رده‌یی هه‌موو جیهان بووه. زۆر له میژه گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی له مه‌نهه‌ج و سه‌رچاوه‌کانی خوێندن، به تایبه‌ت له علومی ئینسانی و دینی دا کراوه و ته‌نانه‌ت له زۆر خوێندنگه و زانکۆی وڵات دا مزگه‌وت و حسینیه بنیات نراوه و پیرۆز کردنی ڕۆژه ئایینییه‌کانی وه‌ک تاسوعا و ئاشووڕا بوونه‌ته زۆره ملی.
له ماوه‌ی چه‌ند ساڵی دوایی دا سه‌ردانی فه‌رمانده و لێپرسراوانی به‌سیج بۆ خوێندنگه‌کانی وڵات به شێوه‌یه‌کی به‌رچاو زیادی کردووه و ته‌نانه‌ت ئه‌و ڕێکخراوه سه‌ربازی- سیاسییه له‌م مانگانه‌ی دوایی دا سه‌رقاڵی کردنه‌وه‌ی هێندێک بنکه‌یه له خوێندنگه و قوتابخانه سه‌ره‌تایی کاندا، تاکوو به‌ڵکوو له‌و ڕێگه‌یه‌وه بتوانن به وته‌ی خۆیان کلتوری شه‌هاده‌ت له ناو مێرمنداڵانی ئێراندا بڵاو بکه‌نه‌وه و هانیان بده‌ن که له کاتی پێویست دا وه‌ک سه‌ربازی ئیمامی زه‌مان بچنه ناو مه‌یدانی مینه‌وه و به‌وپه‌ڕی سه‌خاوه‌ته‌وه خۆیان به کوشت بده‌ن.
له وتووێژ و قسه‌ی ڕۆژانه‌ی کاربه‌ده‌ستانی ڕژیم دا وشه‌گه‌لێکی نامۆ و دوور له کولتوری ئه‌مڕۆی کۆمه‌ڵگه‌ی ئێران وه‌ک شه‌هاده‌ت و هێرش و شه‌ڕ، دێنه به‌رباس که زۆر له میژه کڕیاریان نه‌ماوه، به‌ڵام ده‌مڕاسته‌کانی ڕژیم به هۆی شه‌رخوازی و سیاسه‌تی شه‌رئه‌نگێزی خۆیانه‌وه که هه‌موو کات له بیری هه‌ڵگیرساندنی شه‌ڕێکی نوێ دان، ده‌یانه‌وێت بۆ جاریکی دیکه سیاسه‌تی شه‌ڕ و شه‌هاده‌ت بکه‌نه‌وه دروشمی ڕۆژانه‌ی خه‌ڵک و نه‌وه‌کانی داهاتووی وڵات به‌و قسه پڕوپوچانه ڕابێنن. دیانه‌وێت بۆ جارێکی دیکه خوێندنگه‌کان بکه‌نه‌وه سه‌ربازخانه و له جیاتی راکێشانی هێڵێکی به توانای ئینتێرنیتی و دابین کردنی ئامرازه‌کانی تێگه‌یشتن و پێشگه‌یشتن، مین و بۆمب و چه‌ک و چۆڵه‌ی سه‌ربازی له پۆله‌کاندا دانێن و لاوانی تازه پێگه‌یشتوو، ئه‌و هیوا و ئاواتانه‌ی داهاتووی وڵات به خوێن و شه‌ڕ و مردن ئاشنا بکه‌ن، ئه‌وه سیاسه‌تێکه که ٣٠ ساڵه بووته سه‌رچاوه‌ی ژیان و مانه‌وه‌ی کاربه‌ده‌ستانی ئه‌و ڕژیمه مرۆڤ و کوژ و بێزراوه.
به سپاسه‌وه له‌م ماڵپه‌ڕه‌ی خواره‌وه وه‌رگیراوه
http://kdpmedia.org/index.php?id=2292
No comments:
Post a Comment